🎓 *डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ नामांतर आंदोलनाची १५ वर्ष....!*
  *डॉ. मिलिन्द जीवने 'शाक्य',* नागपूर
  राष्ट्रीय अध्यक्ष, सिव्हिल राईट्स प्रोटेक्शन सेल
  मो.न. ९३७०९८४१३८, ९८९०५८६८२२

     १४ जानेवारी १९९४ चा दिवस. मराठवाडा विद्यापीठ औरंगाबादचे नामांतर होवुन, *"डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ"* असे नामकरण झाल्याची तो प्रत्यक्ष साक्ष आहे. आज त्या घटनेला २६ वर्षे लोटुन गेली. परंतु ते नामांतरण अगदी सहजतेने झाले, असे म्हणने मात्र धाडसाचे होईल. महाराष्ट्र विधीमंडळाच्या दोन्ही सभागृहाने दिनांक २७ जुलै १९७८ ला *"मराठवाडा विद्यापीठ नामांतराचा"* प्रस्ताव एकमताने पारित केला. आणि केवळ महाराष्ट्राचे महामहीम राज्यपाल ह्यांच्या सहीने शासनाचे परिपत्रक निघण्याचे केवळ औचित्य होते...! परंतु सदर पारित प्रस्तावाला समस्त महाराष्ट्रात जातीयवादी शक्तीने, त्या नामांतराला विरोध करून समस्त महाराष्ट्रात आगीचे डोंब पेटविले. आणि *"डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर विद्यापीठ"* नामांतर औचित्यता ती थंड बस्त्यात गेली. मग काय...? तर महाराष्ट्राच्या दोन्ही विधीमंडळात पारित प्रस्तावाच्या अंमलबजावणी करीता ह्या रिपब्लिकन चळवळीने सशक्त आंदोलनाला सुरुवात केली. तब्बल १५ वर्षाच्या रिपब्लिकन आंदोलनाचे फलित म्हणुन, १४ जानेवारी हा दिवस *"नामांतर आंदोलन दिवस"* म्हणुन समस्त रिपब्लिकन जनतेच्या हॄदयात कायमचा कोरला गेला. भारतीय संविधानाची अस्मिता म्हणुन...! लोकशाही जागॄती म्हणुन...!!!
      मराठवाडा विद्यापीठाचे *"डॉ बाबासाहेब आंबेडकर विद्यापीठ"* असे नामांतरण व्हावे ह्या मागणीसाठी रिपब्लिकन मंडळींचा तर्क असा होता की, *"सदर मागणी ही कोणत्याही रिपब्लिकन जनतेनी केलेली नव्हती. खरी तर ती पुरोगामी विचारवाद्यांची मागणी होती. त्याचे कारण असे होते की - मराठवाडा हा शैक्षणिक क्षेत्रात मागासलेला भाग होता. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर ह्यांनी तिथे शिक्षणाचा पाया रोवला. आणि बाबासाहेबांनी स्वत: तिथे श्रम करून, नागसेन वनात कॉलेज उभारले. तेव्हा डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे ॠण फेडण्यासाठी, बाबासाहेबांच्या नावाने मराठवाडा विद्यापीठाचे नामांतरण करावे, अशी ती रास्त मागणी होती...!"* दुसरे कारण असे होते की, महाराष्ट्राच्या विधीमंडळाच्या दोन्ही सभागृहाने एकमताने *"नामांतर प्रस्ताव"* पारित केला. त्याची प्रत्यक्ष अंमलबजावणी व्हावी. नाही तर तो डा. बाबासाहेब आंबेडकरांचा अपमान आहे. हा अपमान कदापी सहन केला जाणार नाही...!!!
     विरोध आणि समर्थन ह्या दोन्ही पक्षांच्या तिव्र आंदोलनाचा परिपाक म्हणून, शासनाने मराठवाडा विद्यापीठाचे १४ जानेवारी १९९४ ला दोन भागात विभागणी करुन दोन विद्यापीठे निर्माण केलीत. स्वामी रामानंद तीर्थ ह्यांचे नावे नांदेडला एक अलग विद्यापीठ तर औरंगाबादच्या विद्यापीठाचा *"डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ"* असा नामविस्तार...!!! पुढे तर सदर नामविस्ताराचे श्रेय घेण्याकरिता रिपब्लिकन नेत्यांमध्ये चढाओढ सुरू झाली. प्रश्न आहे, सदर नामांतर आंदोलनात शहिद झालेले - *"जनार्दन मवाडे, पोचीराम कांबळे, रोशन बोरकर, दिलिप रामटेके समान असंख्य शहिदांच्या बलिदानाचे काय....???"*

* * * * * * * * * * * * * * * * * *