🎓 *डॉ. आनंद तेलतुंबडे ह्यांच्या आंबेडकरी सद्निष्ठेवर (?) अॅड. प्रकाश आंबेडकरांनी लिहिलेले सज्जड वकिली पत्र...!*
         * *डॉ. मिलिन्द जीवने 'शाक्य',* नागपूर
* राष्ट्रीय अध्यक्ष, सिव्हिल राईट्स प्रोटेक्शन सेल
* मो.न. ९३७०९८४१३८, ९८९०५८६८२२

       १४ एप्रिल २०२०...!!! समस्त जगाला आंबेडकरी महा शक्तीचा प्रेरणा देणारा असा तो क्रांतीशील दिवस. अर्थात प.पु. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर ह्यांचा १२९ वा जन्म दिवस. परंतु त्या दिवशी मुबंईतील बाबासाहेब ह्यांचे निवासस्थानी - *"राजगॄहा"* वर काळे झेंडे फडकवले गेले होते. आणि त्यांचे एक कारण होते - डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर ह्यांचे नातजावई म्हणवणाऱ्या *प्रा. डॉ. आनंद तेलतुंबडे* ह्यांनी, त्या पावन दिवशी स्वत:ला अटक करवुन *"शासनाचा केलेला काळा निषेध...!!!"* मुंबईच्या राजगॄहावर आता अॅड. प्रकाश आंबेडकर, भिमराव आंबेडकर आणि आनंदराज आंबेडकर ह्यांचा अधिकार आहे. हा संदर्भ लक्षात घेतल्यास, *"राजगॄह"* ह्या वास्तुवर *"काळे झेंडे लावण्याचा सारासार निर्णय,"* हा प्रकाश आंबेडकर ह्यांनीच घेतलेला असावा. प्रा. डॉ. आनंद तेलतुंबडे हे *"प्रकाश आंबेडकर ह्यांची लहान बहिण रमा चे पती असल्याने,"* नंतर ही सर्व मंडळी १४ एप्रिल ला *डॉ.‌ आनंद तेलतुंबडे* ह्यांच्या अटक समयी प्रत्यक्षपणे उपस्थित होती.
       मध्यंतरी अॅड. प्रकाश आंबेडकर ह्यांनी मुंबईच्या *"इंदु मिलमधील डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर स्मारकाला विरोध"* केल्यामुळे, मी दिनांक २० जानेवारी २०२० ला प्रकाश आंबेडकर ह्यांच्या त्या धोरणात्मक निर्णयाचा तिव्र विरोध करून, *"प्रकाश आंबेडकर ह्यांचा इंदु मिलमधील डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर स्मारकाला विरोध : बिन अकल राजनीतिचा दुसरा रामदास...?"* हा लेख लिहुन मिडियावर पोष्ट केला. सदर माझ्या त्या लेखावर समस्त महाराष्ट्रात चांगलेच वादळ माजले होते. असो...! निश्चितचं तत्कालीन महाराष्ट्र शासनाने *प्रा. डॉ. आनंद तेलतुंबडे ह्यांच्यावर लावलेल्या फौजदारी गुन्हांचे"* कदापी समर्थन करता येणार नाही. परंतु आपण *"भारतीय संविधानाच्या"* प्रती निष्ठा बाळगत असल्यामुळे, आपल्याला शासनाच्या त्या अनैतिक कॄत्याच्या विरोधात, *"संविधानिक चौकटीतुनचं"* जाणे गरजेचे आहे. कायदा आपल्या हातात घेणे, ही तर अनैतिकता म्हणावी लागेल...! दुस-या अर्थाने, भारतीय संविधान निर्माता *डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर* ह्यांचा अपमान.
       अलिकडे *डॉ. आनंद तेलतुंबडे* ह्यांच्या झालेल्या अटक संदर्भाने, डॉ. तेलतुंबडे ह्यांना खुल्या मिडिया वर *"कट्टर आंबेडकरी"* असा विशेषण लावण्याचा जो जबरण प्रकार सुरू आहे, तो मला फार अतिरंजित वाटल्याने माझ्या लेखणीने मला हे लिहिण्यास प्रवृत्त केले. डॉ. तेलतुंबडे ह्यांच्या संदर्भात मिडिया वर जी शिर्षक आहेत - *"आंबेडकरी वारस्याला कलंकित करण्याचा हिंदुत्ववाद्यांचा सॉफ्ट टार्गेट...!, आंबेडकरवादाची शास्त्रीय मांडणी करणारा पहिला विचारवंत...!, आधुनिक भारताचे भगतसिंग...!, फॉसिस्ट राजवट आनंद तेलतुंबडे ह्यांना संपवु पाहातेय...!"* इत्यादी. ज्या ज्या लोकांनी सदर लिखाण केलेले आहे, त्या मंडळीनी *"डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर ह्यांच्या लिखाणाचा किती संशोधनात्मक, चिकित्सात्मक आणि कालानुसापेक्षरित्या अभ्यास केलेला आहे...?"* हा पहिला प्रश्न आहे. *"डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर ह्यांचे खरे वारस कोण ? रक्ताचे की आंबेडकरी चळवळीत सर्वस्व झोकुन देणारे...!"* हा दुसरा प्रश्न आहे. *"प्रा. डॉ. आनंद तेलतुंबडे : व्यक्तीत्व आणि आंबेडकरी कॄतीशीलता - ह्याचे आंबेडकरी चष्म्यातून मुल्यमापन कसे करावे...?"* हा तिसरा प्रश्न आहे.
     आता *प्रा. डॉ. आनंद तेलतुंबडे हे कोण आहेत...?* ह्यावर चर्चा करू या. त्या संबंधित मंडळींच्या लिखाणातुन - डॉ. आनंद तेलतुंबडे ह्यांचा जन्म यवतमाळ जिल्ह्यातील राजूर ह्या गावांमध्ये *"भूमीहिन शोषित मजुराच्या घरात"* झाला. अत्यंत दारिद्रयात त्यांच शिक्षण झालं. VRCE नागपूर मधुन इंजिनिअरींग, IIM अहमदाबाद मधुन मॅनेजमेंट पदवी, मुंबई विद्यापीठातुन सायबरनेटीक्स या विषयावर Ph.D., आणि कर्नाटक विद्यापीठाने D.Litt ही पदवी देवुन सन्मानित केले. ते पुस्तकी किडा न राहाता *"जातीय संघर्ष आणि वर्ग संघर्ष"* या दोन्ही विषयावर कमांड असणारा स्पष्ट वक्ता आणि कार्यकर्ता म्हणुन परिचित. *"भगतसिंग"* ह्यांना लहानपणापासून हिरो मानणारा. कामगारांच्या प्रश्नावर *"ठिणगी"* हे मासिक चालविले. आणिबाणी असतांना स्थापन झालेल्या *"कमिटी फॉर प्रोटेक्शन ऑफ डेमोक्रॅटिक राईट्स - (CDPR)"* या संघटनेचे राज्य महासचिव तसेच *"ऑल इंडिया फोरम फॉर राईट्स टु एज्युकेशन - (AIFRTE)"* या संघटनेच्या अध्यक्षीय मंडळाचे तेलतुंबडे सदस्य आहेत. *"BPCL"* ह्या कंपनीमध्ये Executive Director, त्यानंतर *"पेट्रोनेट इंडिया"* ह्या कंपनीमध्ये ते Chief Executive Officer झालेत. पुढे *"IIT Kharagpur"* येथे प्राध्यापिकी केली. आणि आता *"Goa Institute of Management"* येथे ते सिनियर प्राध्यापक आहेत. डॉ. तेलतुंबडे ह्यांनी २००१ साली *"डॉ बाबासाहेब आंबेडकर ह्यांची भाषणे आणि लिखाण"* एकत्र तयार करून ते CD मध्ये संकलीत केले. त्यांनी बरेच वैचारिक आणि संशोधक लिखाण केले. पुस्तके लिहिली. इत्यादी....!
      डॉ. आनंद तेलतुंबडे, अगदी त्यांच्या सारखी सदर परिचय असणारी, *"असंख्य मान्यवर मंडळी"* ही आंबेडकरी समाजात जन्माला आलेली आहेत. *इतकेच काय तर, त्यांनी डॉ. आंबेडकर ह्यांच्या नावांनी संघटना बांधुन सामाजिक बांधिलकी जोपासली आहे...!* त्यांनी समाजाच्या होतकरू मुलांकरिता आर्थिक मदतीचा हात ही पुढे केलेला आहे. परंतु ती मंडळी *"जातीय संघर्ष आणि वर्ग संघर्ष"* ह्या नादात पडलेली नाहीत. किंवा ती *"CDPR वा AIFRTE"* ह्या संघटनेशी ही जुळलेली नाहीत. *डॉ. तेलतुंबडे हे बाबासाहेब ह्यांचे "राजकीय संघटन The Reputation Party of India असो वा धार्मिक संघटन The Buddhist Society of India असो वा सामाजिक संघटन Samata Sainik Dal ह्या कुठल्याही संघटनेत वावरतांना कधी दिसलेले नाहीत.‌"* डॉ. तेलतुंबडे हे मार्क्सवादी चळवळीत पुर्णत: अग्रेसर असतांना, त्यांना *"कट्टर आंबेडकरी"* म्हणण्याचे विधान करणे, हे किती धाडसाचे आहे...? नाही...! किंबहुना त्याला जबरणपणा म्हणता येईल...!
      आता चर्चा ही १४ एप्रिल - डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर ह्यांच्या जन्मदिनाच्या पावन पर्वावर. *"राजगॄह - ह्या पावन वास्तुवर काळे झेंडे फडकवणे असो वा, डॉ. आनंद तेलतुंबडे ह्यांच्या अटकेच्या औचित्यपूर्ण विषयावर !"* पुण्याच्या "ऐल्गार परिषदेत" डॉ. आनंद तेलतुंबडे ह्यांचा प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रित्या संबंध होता वा नव्हता...? हा भाग थोडा वेगळा करू या ! कारण ह्या विषयावर वर लिहिण्यात आलेले आहे. *"मा. सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशानुसार डॉ. तेलतुंबडे ह्यांना सरेंडर होण्याकरिता १६ मार्चपासून ते ८ एप्रिल २०२० ही मुदत देण्यात आली."* डॉ. तेलतुंबडे ह्यांनी पुन्हा न्यायालयात अर्ज दाखल केला. परंतु तो अर्ज फेटाळण्यात आल्यानंतर, त्यांना पुन्हा एका आठवड्याची अर्थात १४ एप्रिल २०२० पर्यंतची मुदत देण्यात आली. आणि डॉ. तेलतुंबडे हे शेवटच्या दिवशी - १४ एप्रिल ला सरेंडर झाले. *"ते १२ - १३ एप्रिल दरम्यान पुर्वी ही सरेंडर होवु शकले असते."* ठिक आहे, डॉ. तेलतुंबडे हे १४ एप्रिल २०२० ला सरेंडर झाले, हे एकदा मान्य ही करू या...! परंतु डॉ. बाबासाहेबांच्या जन्म दिनी - *"राजगॄह"* ह्या वास्तुवर *"काळे झेंडे फडकवण्याचे औचित्य काय होते...?"* काय बाबासाहेबांचा जन्म दिवस हा *"काळा दिवस"* म्हणुन ओळखला जायला हवा...? तसे ही, *"ह्या ब्राम्हणी व्यवस्थेने ६ डिसेंबर १९९२ रोजी - डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर ह्यांच्या महापरिनिर्वाण दिनी - अयोध्येची बाबरी मस्जीद उध्वस्त केली...!"* आणि त्या दु:खद दिनी ही ब्राम्हणी व्यवस्था "आनंदोत्सव" साजरा करीत असते. तर मुस्लिम समाज हा *"काळा दिवस...!"* आणि इकडे अॅड. प्रकाश आंबेडकर ह्यांनी *"१४ एप्रिल - डॉ. आंबेडकर जयंती ला "काळ्या दिवसाचा" रंग चढविला...!"* इथे तर, कुंपणचं शेत खात आहे...! मित्रांनो, हा फार शरमेचा विषय आहे...!!!
       "प्रकाश आंबेडकर ह्यांचा इंदु मिलमधील डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर ह्यांच्या स्मारकाला विरोध" ह्या माझ्या पुर्वीच्या लेखात, *"प्रकाश आंबेडकर ह्यांच्या अहंकारी / मुजोर / स्वार्थगत / अदुरदर्शी नेतॄत्वाने राजसत्तेला पुर्णत: खीळ घालुन, समाजाला भावनिक ब्रॅकमेलिंगच्या खोल गर्तेत लोटणा-या आमच्या ह्या रिपब्लिकन (?) नेत्यांच्या हिजडवादी राजनीतिचे काय...?"* असा प्रश्न केलेला होता. तसेच काही वर्षांपूर्वी एका आजोबांच्या माझ्या भेटीतील चर्चा लिहिलेली होती. त्या आजोबांनी सहज बोलता बोलता प्रकाश आंबेडकर ह्यांच्याबद्दल नाराजी व्यक्त केली. ते आजोबा बोलुन गेले की, *"हा प्रकाश, बाबासाहेबांचा खरा वारिस म्हणने  फारचं धोकादायक आहे.‌..! त्यांनी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर ह्यांच्याबद्दल एक फारचं अभद्र टिप्पणी केलेली होती.‌ ती टिप्पणी म्हणजे, (प्रकाश म्हणाला होता की, बाबासाहेब आंबेडकराने आमच्यासाठी काय केले...? ह्या खेड्डयाने माझा आईला (मीराताई) फार त्रास दिला....!"* काय त्रास दिला ? वगैरे हा भाग बाजुला सारून या...! सदर आजोबांची वरील टिप्पणी जर खरी मानल्यास, प्रकाश‌ आंबेडकर ह्यांचा बाबासाहेब ह्यांच्या प्रती असणारा द्वेषभाव, सदर राजगॄह वास्तुत काळे झेंडे फडकावण्या मागे तर नाही नां...!!! कारण प्रकाश आंबेडकर ह्यांच्या बोलण्याचे संदर्भ आणि डॉ. आनंद तेलतुंबडे ह्यांच्या बोलण्यातील संदर्भ हे वेगळे नाहीत...!!!
       डॉ.‌ आनंद तेलतुंबडे ह्यांच्या लिखाणाच्या संदर्भात विचार करतांना मला, *"माझ्या एका मित्राची"* फार आठवण झाली ! माझा तो मित्र स्वत:ला *"नामांकित समाजशास्त्री"* समजत असुन, त्याला बरीच पुस्तके लिहिल्याचा दंभ आहे. त्याची काही पुस्तके मी वाचलेली असुन, काही पुस्तके त्यांनी मला भेट दिलेले असुन, ती पुस्तके माझ्या लायब्ररीत आहेत. मला त्याच्या लिखाणात, *"कॉपी आणि पेस्ट"* ह्याशिवाय काही नविन समाजशास्त्रीय संशोधन दिसलेले नाही. सर्व अॅकडेमिक पध्दतीचेचं लिखाण...! आंबेडकरी साहित्याचा काही नविन अविष्कार नसतांना *"आंबेडकरी साहित्यिक - विचारवंत"* अशी विभुषणे त्याच्या नावावर चिकटवणारी काही प्रवॄत्ती सोबतीला आहेतचं...! असाचं एक आमचा माझी सनदी अधिकारी आहे..! तो *"भारतीय संविधानाला - संविधान साहित्य"* बनवायला निघाला होता. त्याला मी जोरदारपणे विरोध केला. *"भारतीय संविधान"* हे कायदेशीर दस्तावेज (Legal Documents) आहे. भाषा साहित्य नाही. *"ज्याला भाषा साहित्य म्हणजे काय...? भाषा साहित्याची व्याप्ती काय असावी...? भाषा साहित्याचे नविन सॄजन काय असावेत...?"* इत्यादी कोणतेही संदर्भ नसतांना, कायदे - नियम संदर्भातील *"कॉपी आणि पेस्ट"* ह्या त्यांच्या लिखाणाला जर ती मंडळी *"भाषा साहित्य"* म्हणत असतील, तर त्यांच्या बुद्धीची कीव करायला हवी. डॉ. आनंद तेलतुंबडे ह्यांचे लिखाण सदर मंडळींपेक्षा अलग आहे. डॉ. तेलतुंबडे हे निश्चितचं विद्वान आहेत. ते विचारवंत ही आहेत. परंतु त्यांची सामाजिक बांधिलकी ही आंबेडकरी चळवळीशी जुळत नसल्याने, त्यांच्या लिखाणातील संदर्भ हे आंबेडकरी विचारापासुन‌ बरेच दुर आहेत. *"मार्क्सवाद हा रक्तरंजित क्रांतीच्या दिशेने जातो. तर आंबेडकरवाद हा रक्तविहिन क्रांतीचा पुरस्कार करतो. बुध्दाला आदर्श मानतो. लोकशाही त्याला अभिप्रेत आहे...!!!"*
       शेवट करतांना अॅड. प्रकाश‌ आंबेडकर ह्यांच्या संदर्भात बोलायचे झाल्यास, *"आपल्या आंबेडकरी समाजाचे सक्षम रित्या नेतॄत्व करण्याची राजकिय पात्रता - ही प्रकाश आंबेडकर ह्यांच्यामध्ये असतांना, त्यांच्या राजकिय नापास ग्राफवर त्यांनी स्व-चिंतन करणे फार गरजेचे आहे."* ८ - ९ वर्षांपूर्वी *"अॅड. प्रकाश आंबेडकर आणि माझ्याशी"* रवी भवन, नागपुर येथे झालेल्या त्या एका दिर्घ भेटीतील, *"माझे प्रत्येक शब्द"* प्रकाशराव विसरले नसतील...! नामांकित पत्रकार *प्रा. रणजीत मेश्राम, नत्थु नाईक, राजु लोखंडे,  माजी आमदार डॉ. मिलिंद माने* आणि प्रकाशरावांचे ३० - ४० कार्यकर्ते त्याची साक्ष आहेत. तसेच *डॉ. आनंद तेलतुंबडे* ह्यांच्या बुध्दीची - कार्यशीलतेची आणि मार्गदर्शनाची आंबेडकरी चळवळीला नितांत गरज आहे. त्यांनी घराकडे परतावे. *"राजरत्न आंबेडकर"* सारखा बाबासाहेबांचा खरा वारस नसणारा व्यक्ती, समाजाला भावनिक आवाहन करुन, आर्थिक व्यवस्था करतो आहे. *"The Buddhist Society of India"* ह्या बाबासाहेब आंबेडकर ह्यांनी स्थापित, धार्मिक संघटनेचा तो *"राष्ट्रीय अध्यक्ष"* म्हणवितो आहे. खरे तर TBSI च्या घटनेत ते पदचं नाही...! *मीराताई आंबेडकर* हे TBSI ची केस कोर्टात हारलेल्या आहेत. तरी पण, *भिमराव आंबेडकर* ह्यांना TBSI च्या कार्यकारिणी वर घेता येईल. ते कसे ...? हा जाहिर करण्याचा विषय नाही. *आनंदराज आंबेडकर* ह्यांनी *"समता सैनिक दल"* ह्या विभिन्न गटात विखुरलेल्या सामाजिक संघटनेला जोडण्याचा प्रयत्न करावा...! आणि *प्रकाश आंबेडकरांनी* फक्त *"Republican Party of India"* ह्या राजकीय मिशन वर लक्ष केंद्रित करावे...! फक्त गरज आहे, ती  प्रकाशरावांनी सर्वांना सोबत घेवुन जाण्याची...! सर्व समाजाला समजुन घेण्याची...!! *"फक्त आपल्याकडुन झालेल्या चुका ह्या समाजासमोर आपण प्रामाणिकपणे स्विकाराव्यात...!!!"* समाज त्या चुका पोटात घेवुन, आपले सहर्षपणे नेतॄत्व स्विकारेल...!!!! संदेह नसावा...!!!!!

* * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* *डॉ. मिलिन्द जीवने 'शाक्य',* नागपूर
* राष्ट्रीय अध्यक्ष, सिव्हिल राईट्स प्रोटेक्शन सेल
* मो.न. ९३७०९८४१३८, ९८९०५८६८२२